Huiswerkbeleid

Onze visie op huiswerk was eerder dat het goed is voor de kinderen, omdat we de leerlingen dan voorbereiden op het VO, 'leren leren' en leren plannen. De afgelopen jaren hebben er meerdere onderzoeken plaatsgevonden over het effect van huiswerk. Uit die onderzoeken blijkt dat huiswerk zeker een positief effect heeft. Het positieve effect van huiswerk geldt echter niet voor alle leeftijden. Bij leerlingen in de basisschoolleeftijd is er volgens de studies geen enkel effect van huiswerk op leerprestaties (behalve dan in het testen van het kortere termijn geheugen). In het voortgezet onderwijs zijn de effecten juist heel sterk. Daar maakt de leeftijd van kinderen  verschil: voor oudere kinderen zijn hogere positieve verbanden gevonden dan voor jongere kinderen.

Hoe is dit verschil tussen basis- en voortgezet onderwijs te verklaren? Mogelijk hebben kinderen in het primair onderwijs nog onvoldoende studievaardigheden ontwikkeld en kunnen ze hun aandacht dus nog niet focussen op huiswerk. Toch moeten we voorzichtig zijn om te concluderen dat huiswerk in het basisonderwijs helemaal zinloos is. Soms krijgen kinderen in het basisonderwijs extra huiswerk om te automatiseren. Dat soort huiswerk heeft wel effect. Het geeft het kind extra tijd om strategieën en manieren in te slijpen. Huiswerk heeft meer effect als het wordt besproken, als het kind wordt gecoacht bij het plannen en wordt geholpen bij het reflecteren op eigen keuzes. Feedback van de leerkracht werkt stimulerend en zorgt ervoor dat leerprestaties verbeteren. Uit ander onderzoek naar de effectiviteit van feedback weten we dat niet zozeer het corrigeren van fouten, maar vooral procesgerichte feedback van nut is voor de leerling. Dergelijke feedback geeft antwoord op vragen als: Waar ga ik naartoe? Hoe doe ik het? Wat is de volgende stap?

Deze informatie heeft ervoor gezorgd dat we onze visie op het huiswerk hebben bijgesteld. Vanwege de lage effectiviteit (vraag een leerling na half jaar bijvoorbeeld nog maar eens terug naar de topotoets over China) van huiswerk hebben we met elkaar besloten alleen nog incidenteel huiswerk mee te geven om de kinderen extra tijd te geven om te automatiseren en/of ter voorbereiding van een les. Bijvoorbeeld het fotograferen van verkeersborden in de wijk, zodat de verkeerssituaties in de eigen herkenbare situatie besproken kunnen worden. Daarmee krijgt de les veel meer betekenis voor de leerlingen.

Het andere leerwerk laten we de kinderen op school leren, zodat we hen kunnen begeleiden bij het 'leren leren'. Hoe heb je gepland? Ben je uitgekomen met je planning? Heb je, in je gedachten, een foto gemaakt van je leerwerk? Heb je een mindmap gemaakt van je leerwerk? Komt de feedback overeen met jouw verwachting en je investering? Hoe komt dat wel of niet? Als ze dat geleerd hebben, kunnen ze ook hun huiswerk beter plannen op het VO. Inmiddels werken we al langere tijd met ‘Samen op Aarde’. Dit is een methode, die ons heel goed helpt om de kinderen op deze manier te begeleiden. Bij elk thema gaat het kind werken aan een eindopdracht, waarin hij gaat laten zien wat hij geleerd heeft. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van een bouwwerk, zoals het bouwen van een piramide, waarbij het kind kan uitleggen hoe piramides gebouwd werden, wat de sarcofaag in zijn bouwwerk precies is, waarom het landschap er omheen zanderig is, hoe het komt dat er een krokodil om de piramide kruipt, etc. Een kind kan er ook voor kiezen om op school te gaan werken aan een werkstuk/presentatie, waarin hij/zij alle geleerde informatie verwerkt.
Er zijn dus veel manieren om te laten zien wat je hebt geleerd en bij al die verschillende manieren worden verschillende vaardigheden ontwikkeld en begeleid. De leerkracht zal er op sturen dat het kind ook weleens kiest om een werkstuk te maken of een presentatie te geven, zodat ook die vaardigheden worden ontwikkeld. Daarbij moet je gaan plannen, zelfstandigheid ontwikkelen, relevante informatie kunnen filteren, reflecteren op de gemaakte keuzes en het behaalde resultaat. Door deze methode kan de leerkracht het kind op het kindcentrum hierin begeleiden. Op die manier hopen we onze visie op het 'leren leren' in de praktijk beter te kunnen vormgeven.